Το «βάρος» της ιδεολογικής ταυτότητας είχε αναδείξει την καχυποψία και την ανασφάλεια ως κυρίαρχες αισθήσεις μεταξύ κράτους και κοινωνίας. Στο σενάριο, ένας αξιωματούχος της Στάζι (Ούλριχ Μίχε) αναλαμβάνει να παρακολουθήσει έναν πιστό στο κομμουνιστικό καθεστώς θεατρικό συγγραφέα και την ηθοποιό φίλη του (Μαρτίνα Γκέντεκ, Σεμπάστιαν Κοχ). Καθώς συνεχίζεται η παρακολούθηση, αρχίζει να επεμβαίνει διακριτικά στη ζωή τους κάτι που στο τέλος επηρεάζει και τη δική του. Ο Ούλριχ Μίχε πέθανε λίγους μήνες μετά την προβολή της ταινίας και δεν πρόλαβε να δει, 17 χρόνια αργότερα, τον χαρακτήρα που υποδύθηκε στο πρόσωπο του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη.

Πολλά έχουν ειπωθεί για το σκάνδαλο των υποκλοπών. Ο αχός όμως της κομματικής αντιπαράθεσης έκρυψε την βαθύτερή του διάσταση. Οι υποκλοπές του 2019-23 δεν ήταν μία «ζαβολιά» μεμονωμένων ανθρώπων που εκμεταλλεύτηκαν τα επικίνδυνα «gadget» της σύγχρονης τεχνολογίας. Ήταν η αρτιότερη εκτέλεση της σύγχρονης παγκόσμιας μεθόδου πολιτικής αντιπαράθεσης στον μικρόκοσμο της Ελλάδας. Αυτό που ήταν αποκλειστικό προνόμιο των μυστικών υπηρεσιών μεγάλων χωρών, είναι πλέον μία εφικτή δυνατότητα κάθε κυβέρνησης, κάθε επιχειρηματία, κάθε παρακρατικού μηχανισμού. Η ανασφάλεια που σκορπίστηκε στην κοινωνία και το πολιτικό κατεστημένο, δεν προέκυψε από την αίσθηση της απειλής της ιδιωτικότητας, μόνο. Εμπεδώθηκε, κυρίως, από την εσωτερική παραδοχή ότι ο ψηφιακός χαφιεδισμός είναι πλέον οικείος, εύχρηστος, αποτελεσματικός και ήρθε για να μείνει.

Όταν ο Κ. Μητσοτάκης έγινε πρωθυπουργός, έχτισε ένα μέτριο επιτελικό κράτος με πολλά λειτουργικά κενά αλλά ταυτόχρονα, ένα άρτιο επιτελικό παρακράτος που βασιζόταν στο ισόπλευρο τρίγωνο Επικοινωνία, Εξουσία, Εκβιασμός. Ο Γρηγόρης Δημητριάδης αποδείχθηκε ικανότερος του θείου και για 3μιση χρόνια (μέχρι να πιαστεί) είχε οργανώσει το τελειότερο σύστημα πολιτικού φακελώματος, αντίστοιχο της Στάζι του Έρικ Χόνεκερ. Η σειρά του Netflix «Borgen – Συνωμοσίες εξουσίας», η οποία αναδεικνύει τη μοιραία σχέση εξουσίας, τύπου, κεφαλαίου, φαίνεται πλέον τόσο παρωχημένη μπροστά στους μηχανισμούς που χρησιμοποιήθηκαν στην κυβέρνηση Μητσοτάκη. Στο τρίγωνο του Borgen προστέθηκε η ψηφιακή παρακολούθηση που έφερε τον μαφιόζικο εκβιασμό ως την κύρια μέθοδο πολιτικής κυριαρχίας.

Η παραβίαση της ιδιωτικότητας στην πολιτική, έχει δύο διαστάσεις : Ή μία είναι η ανθρώπινη αίσθηση ενός νοητού βιασμού που περιέχει η ηδονοβλεπτική παρακολούθηση της ιδιωτικής ζωής. Το ότι προσωπικές στιγμές είναι προσβάσιμες και σε άλλους, εν αγνοία του θύματος. Το δεύτερο και πιο σημαντικό είναι ο εκβιασμός ως μέθοδος επιβολής μελλοντικών κινήσεων, αδράνειας, εξαφάνισης και σιωπής. Ένα στικάκι με φωτογραφίες ή συνομιλίες προκαλεί υπαρξιακά διλήμματα στους εκβιαζόμενους και η επιλογή σιωπή ή πολιτικό τέλος είναι νομοτελειακή. Το παρακράτος της κυβέρνησης, αντί να ασχοληθεί με τους εξωτερικούς εχθρούς, φακέλωνε και αρχειοθετούσε τις «τρύπες» κάθε πολιτικού (ή μη) αντιπάλου βασιζόμενο στην απόλυτη επιτυχία ενός μελλοντικού εκβιασμού.

Ο εκβιασμός, ως μέθοδος επιβολής, είναι πολύ πιο αποτελεσματικός από το επιχείρημα και τον διάλογο. Μπορεί η αποκάλυψη του σκανδάλου να υποβάθμισε προσωρινά τη χρήση του αλλά έμεινε στο υποσυνείδητο κάποιων ως μία επιτυχημένη μέθοδος, ένας χρήσιμος πειρασμός. Ήρθε για να μείνει, να γίνει πιο αποτελεσματικός σε μελλοντικούς τυχοδιώκτες πολιτικούς με αξιακή πενία. Εκεί ακριβός είναι και ο μεγάλος κίνδυνος. Τώρα που η πολιτική είναι χόμπι τυχοδιωκτών χρυσοθήρων και όχι ιδεολόγων, οι τυπικοί θεσμικοί έλεγχοι στις επικοινωνίες δεν είναι αρκετοί από μόνοι τους να αποτρέψουν τη μελλοντική χρήση τέτοιων μεθόδων.

Η επιτυχία του όλου μηχανισμού φάνηκε κυρίως στους πολιτευτές της κυβέρνησης που είχαν υποστεί οι ίδιοι παρακολούθηση. Η μειλίχια αντίδραση στις αποκαλύψεις έθεσε την προσωπική αξιοπρέπεια σε δευτερεύοντα ρόλο και την πολιτική εκπόρνευση σε πρωτεύοντα. Φοβισμένα και αμήχανα ανθρωπάκια αρνούνταν το «βιασμό» από τον ίδιο τους τον μέντορα. Ένα αυτονόητο σχόλιο αντίδρασης θα ήταν τόσο δύσκολο μπροστά στον κίνδυνο ξεμπροστιάσματος από τον ελεγχόμενο τύπο. Ένα ψέλλισμα καταδίκης θα ήταν τόσο επικίνδυνο μπροστά στο τέλος της πολιτικής καριέρας. Μια κοινοβουλευτική ομάδα υποχείριο του αρχηγού της. Φόβος, ανασφάλεια, δουλοπρέπεια, καλώς ήρθατε στην αναβίωση της Ανατολική Γερμανίας στην Ελλάδα του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Ο Μητσοτάκης είναι ένας πολιτικός που είχε δείξει δείγματα σωστού πολιτικού προσανατολισμού κινούμενος εκεί στο αφιλόξενο για την Ελλάδα μεταρρυθμιστικό κέντρο. Το οικογενειακό όμως DNΑ, με τα καρκινικά γονίδια της πείνας για εξουσία, έθεσε σε προτεραιότητα τον έλεγχο των πολιτικών αντιπάλων και όχι το ίδιο το κυβερνητικό έργο. Αυτό που είχε κάνει το 90-93 ο πρώτος διδάξας Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, αυτός το τελειοποίησε, το άπλωσε σε περισσότερους, το χειρίστηκε ακόμα πιο κυνικά. Η επίγνωση της έμφυτης αδυναμίας πολιτικής αντιπαράθεσης με τους αντιπάλους, τον οδήγησε σε αυτή την ανήθικη μέθοδο με την αρωγή της δικαιοσύνης και του τύπου. Οι υποκλοπές δεν είναι ένα απλό σκάνδαλο συγκρίσιμο με αντίστοιχα οικονομικά. Είναι μία φασιστική οπτική διαχείρισης της εξουσίας που απαξιώνει αυτονόητες αρχές κοινωνικού βίου. Ο τρόπος και η ταχύτητα που οικοδομήθηκε, φανερώνουν ότι δεν ήταν μία επίκτητη πρωτοβουλία αλλά μία συνειδητή επιλογή που «δούλευε» χρόνια στο μυαλό του πρωθυπουργού και των συνεργατών του.

Σε οποιαδήποτε άλλη χώρα του Δυτικού κόσμου, θα έπεφτε η κυβέρνηση σε λίγες μέρες μετά από ένα τέτοιο σκάνδαλο. Στην Αγγλία του Μπόρις Τζόνσον, ο πρωθυπουργός έπεσε για ένα ποτάκι στην αυλή την περίοδο του κορωνοϊού. Εδώ, η ανοχή της λοβοτομημένης Ελληνικής κοινωνίας σε ζητήματα θεσμών και αξιών δεν επιτρέπει τέτοιες εξελίξεις. Συμβιβασμένη με τη διαφθορά, τη διαπλοκή, τη θεσμική εκτροπή, δεν αντέδρασε στο δηλητήριο της κυβερνητικής εξουσίας. Παρέμεινε δουλοπρεπής και θεατής μπροστά στις φριχτές για τη δημοκρατία εξελίξεις. Το τίμημα όμως θα είναι βαρύ μια και η παράκαμψη των ηθικών κριτηρίων αξιολόγησης μίας μελλοντικής κυβέρνησης θα αγγίξει και την ίδια.

Γιώργος Νομικός Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.