Μπορεί τελικά ο Αντρέας να θριάμβευσε με 47% αλλά η επιλογή αυτή ήταν ένα μεταίχμιο που θα άλλαζε τα δεδομένα διαλόγου μεταξύ ενός κόμματος και του εκλογικού σώματος. Η επικοινωνία και το φαίνεσθαι, άρχισε από τότε να κυριαρχεί έναντι του επιχειρήματος και των προγραμματικών θέσεων.
Το 2023, ο τομέας επικοινωνίας των κομμάτων ακολουθεί σύνθετες τεχνικές, βάσεις δεδομένων, συστηματική χρήση μέσων δικτύωσης, τρολ, fake news, αξιοποίηση μεθόδων επιρροής της ψυχολογίας της μάζας και στόχευση συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων όταν υπάρχει υστέρηση ψήφων. Είναι ενδεικτικό ότι ο τομέας επικοινωνίας έχει μεγαλύτερη δυναμική και εργάζονται περισσότεροι υπάλληλοι από ότι ο τομέας προγραμματικών θέσεων του οποίου ο ρόλος ολοκληρώνεται με την ανάρτηση του (συνήθως) γενικόλογου προγράμματος στο site του κόμματος. Την εξέλιξη αυτή βοηθάει η αλλαγή του τρόπου ενημέρωσης του κοινού κάτω των 50 (στιγμιαία ανάγνωση τίτλων από το κινητό και όχι εφημερίδες ή εκπομπές διαλόγου) οπότε το παραπάνω φαινόμενο παγιώνεται ως κυρίαρχο σε μια προεκλογική εκστρατεία.
Παρατηρούσα πρόσφατα την αβίαστη μετάβαση του K. Μητσοτάκη στη χρήση του πιο pop μέσου δικτύωσης της Generation Z, το Tiktok. Μία εφαρμογή που όχι μόνο συνυπάρχει αλλά καθορίζει και την καθημερινότητα μεγάλης μάζας της κρίσιμης ηλικίας 17-25. Ταυτόχρονα, έδωσε συνέντευξη στη youtuber Νεφέλη Μεγκ. αξιοποιώντας αβίαστα και αυτή την επικοινωνιακή επιλογή ενώ δεν είπε όχι στα (στημένα) καλέσματα μεσήλικων τηλεπερσόνων που ξαφνικά σταμάτησαν για λίγο τον σχολιασμό του Survivor και θυμήθηκαν την πολιτική. Δεν πέρασε πολύς καιρός και τον ακολούθησε μιμητικά ο έτερος άνθρωπος που θέλει να αλλάξει την Ελλάδα, ο Αλέξης Τσίπρας.
Θα αναρωτηθεί κάποιος, είναι κακό οι πολιτικοί ηγέτες να χρησιμοποιούν οποιοδήποτε μέσο, ακόμα και αυτά που αγγίζουν τα όρια της υποκουλτούρας, προκειμένου να περάσουν αυτό που θέλουν στις αντίστοιχες ομάδες που τα χρησιμοποιούν; Τελικά έχει σημασία το μέσο ή αυτά που θα πεις μέσα από αυτό; Η απάντηση είναι πιο σύνθετη από το αναμενόμενο.
Η επιλογή του συγκεκριμένου μέσου λίγο πριν τις εκλογές δεν ήταν παρά μία εντολή του υπεύθυνου επικοινωνίας Stan Greenberg όταν είδε ότι στις ηλικίες κάτω από 28 η ΝΔ έχει πιάσει πάτο (όχι ότι στις υπόλοιπες πάει καλύτερα). Ότι και να έλεγε ο πρωθυπουργός από ένα σημείο και μετά, αυτό δεν θα περνούσε στις ηλικίες αυτές μια και δεν προσεγγίζουν καν τις συνηθισμένες δεξαμενές πληροφορίας. Χρειαζόταν λοιπόν ένας δούρειος ίππος ο οποίος δεν θα μετέφερε Αχαιούς όπως στην Ιλιάδα αλλά την κυβερνητική πληροφορία. Ο δούρειος ίππος ήταν το τικ τοκ και οι youtubers.
Και μόνο αυτό, ως συλλογιστική, δείχνει την αδίστακτη χρησιμοθηρία της σύγχρονης πολιτικής, ειδικά της Μητσοτακικής ΝΔ. Χρησιμοποιώ το μέσο όχι καλοπροαίρετα, όχι για μια εναλλακτική μετάβαση σε σύγχρονα μέσα παράλληλα με τα παραδοσιακά, αλλά επειδή το καμπανάκι της απώλειας ψήφων χτύπησε κόκκινο στην Πειραιώς. Ήταν μία προσέγγιση one night stand με την προβληματική generation Z, όπως ακριβώς τα «δωράκια» στη νεολαία την περίοδο της πανδημίας. Αν ο Μητσοτάκης είχε χρησιμοποιήσει τίμια και με συνέπεια αυτά τα μέσα από το 2019, τότε θα στεκόμαστε σε αυτά που έλεγε. Τώρα, στεκόμαστε στην ίδια τη χρήση των μέσων που αντιμετωπίζει ως ιθαγενείς τη νέα γενιά και της προσφέρει καθρεφτάκια δημαγωγίας. Έφηβε των 17, νέα των 25, θέλω να σε εκμεταλλευτώ πολιτικά και μπαίνω στον χώρο σου ατάκτως, βίαια και ατσούμπαλα. Ξεφτιλίζομαι και σε ξεφτιλίζω.
Ας δούμε όμως και μια άλλη διάσταση. Η ίδια η φύση των μέσων αυτών, τικ τοκ και youtubing, δεν συνάδει με την αυθεντική διάσταση της πολιτικής που είναι το δομημένο επιχείρημα και η έκφραση εφικτών λύσεων. Τα μέσα αυτά, γεννήματα της ψηφιακής κουλτούρας, βασίζονται στο «πιασάρικο», το φευγαλέο, το σύντομο, το επιφανειακό, με λίγα λόγια στην αρχική εντύπωση. Η προσπάθεια ανατροπής αυτής της δομής από έναν πολιτικό, όσο μάταιη και αν φαντάζει, θα ήταν ευπρόσδεκτη γιατί θα προσάρμοζε το μέσο στο σημαινόμενο και όχι το σημαινόμενο στο μέσο. Αντ’ αυτού, και οι 2 θλιβεροί αρχηγοί προσαρμόστηκαν στη δομή του μέσου απαξιώνοντας τις κλασσικές αρχές της πολιτικής. Εκπορνεύτηκαν φθηνά σε ένα απολιτίκ κοινό για μερικές ψήφους παραπάνω.
Φανταστείτε τον Αντρέα Παπανδρέου, τον Λεωνίδα Κύρκο, τον Κωστή Στεφανόπουλο να «γδύνονται» μπροστά σε μία πολύ ειδική κατηγορία εκλογικού σώματος για να αποσπάσουν τιμάρια. Και μόνο η φαντασιακή εικόνα να χρησιμοποιούν τικ τοκ μου προκαλεί σκοτοδίνες. Άλλο η εκάστοτε δημαγωγία που είναι μέρος του πολιτικού προσωπικού ύφους και γίνεται επιχείρημα σε αντιπάλους (άρα έχει τίμημα) και άλλο η επικοινωνιακή εκπόρνευση.
Όσον αφορά, τέλος, τις εκπομπές life style στις οποίες προσέτρεξαν και εκεί οι άβουλοι ηγετίσκοι μας (Τσίπρας και Μητσοτάκης), το επικοινωνιακό στίγμα είναι το ακόλουθο : Ένας πολιτικός λαμβάνει, θεωρητικά, πολλά παράσημα στην εκτίμηση του κόσμου όταν μεταδώσει μία εικόνα ισότιμη και ισοβαρή με τον μέσο Έλληνα. Αυτόν που τρέχει στο super market, μεγαλώνει παιδιά και τα πηγαίνει στα Γαλλικά και το μπάσκετ, που έχει οικονομικές δυσκολίες, που έχει μία καθημερινότητα αντίστοιχη. Ο κόσμος αποκτά μια οικειότητα με τον απρόσιτο πολιτικό, τον κάνει κτήμα του, αρχίζει και τον συμπαθεί. Στις εκπομπές της Τσιμτσιλή, της Μελέτη και της Γερμανού, οι αγαπημένοι μας έκαναν τα πάντα για να αναδείξουν την παραπάνω συνθήκη. Η χαζοχαρούμενη αναφορά στα του σπιτιού, των συζύγων, των παιδιών έσταζε γλίτσα και γράσο από τους καναπέδες μέχρι που ξέφυγε από το τζάμι της τηλεόρασης και μπήκε στο υποσυνείδητο των τηλεθεατών. Ένας ηλίθιος (στην πλειοψηφία του) λαός που δεν έχει επικοινωνιακά αντισώματα και κάθεται και τρώει αμάσητα σανό, υφίσταται σταδιακή λοβοτομή και χτίζει υπεραξίες στο τίποτα. Οι υπόλοιποι που έχουμε φυσική ανοσία, καθόμαστε και παρατηρούμε με προβληματισμό αυτό το στριπτίζ αξιοπρέπειας.
Ως επίλογο, θα πρότεινα στους αναγνώστες να αγοράσουν το τελευταίο βιβλίο του Θανάση Λάλα «Ανδρέας Παπανδρέου – Ψίθυροι από το δωμάτιο της εξουσίας». Να νιώσουν τη διογκούμενη οικειότητα με έναν πολιτικό να προκύπτει από στοχασμούς, βιώματα, ιστορικές αναφορές και όχι από ένα φθηνό life style κλειδαρότρυπας. Όσοι σημερινοί πολιτικοί επιλέξουν την αδρανοποίηση των φίλτρων ποιότητας του σύγχρονου ακροατηρίου να γνωρίζουν ότι η ιστορία είναι μακροπρόθεσμα αμείλικτη και αξιολογεί ποιότητες βάσει των κλασσικών αρχών της πολιτικής. Θα στοιβαχτούν όλοι τους στο χαμηλότερο χρονοντούλαπο της ιστορίας.
Γιώργος Νομικός Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
