Το Ορθόδοξο Πάσχα, ωστόσο, δεν είναι θρησκευτική γιορτή, είναι μία πολυσυλλεκτική παράσταση του Δημήτρη Παπαϊωάννου όπου κάθε μέσο συντονίζεται ταυτόχρονα ώστε η εννοιολογία να αποδοθεί ιδανικά. Η μεγαλύτερη απόδειξη της δυναμικής αυτής είναι ότι η ενέργεια που εκπέμπεται αγγίζει και ανθρώπους χωρίς κανένα θρησκευτικό έρεισμα ή προσανατολισμό. Η αισθητική υπερισχύει του δόγματος, γίνεται κλασσική, γίνεται οικουμενική.
Το Πάσχα είναι μία αφορμή αυτογνωσίας. Είναι μία ανασκόπηση της ίδιας της ζωής, αυτή που περάσαμε και αυτής που μας περιμένει. Κάθε μέρα της Μεγάλης Εβδομάδας, κάθε Ευαγγέλιο, κάθε παραβολή, είναι και ένας σταθμός της ζωής που μοιραία θα αντιμετωπίσουμε. Η γέννηση, η αλληλεγγύη, η ισονομία, η αλήθεια, η θυσία, η αμαρτία, η υπέρβαση του σώματος, η συγχώρεση, η αγάπη, το μετά θάνατον. Ένα ψηφιδωτό της ίδιας της ζωής, ένας καθρέφτης της ύπαρξής μας. Το έργο του μεγάλου Αντρέι Ταρκόφσκι ήταν μία τέτοια Μεγάλη Εβδομάδα. Κάθε ταινία του και ένας βασανιστικός στοχασμός απέναντι σε μία αναμενόμενη κατάσταση της ζωής.
Η διάθεση με την οποία θα προσεγγίσουμε αυτές τις έννοιες την περίοδο του Πάσχα είναι αντίστοιχη με τον τρόπο που ξεκινάμε μία ψυχοθεραπεία. Ο βαθμός της ειλικρίνειάς με τον εαυτό μας καθορίζει την επιτυχία της. Την πάλη αυτού του στοχασμού έρχεται να βοηθήσει το σκηνικό στο οποίο διεξάγεται. Η Βυζαντινή τελετουργία και ο οργασμός των Ανοιξιάτικων αισθήσεων, καθιστά την όλη διαδικασία ως ανώτερη εμπειρία ζωής.
Όλα τα παραπάνω συνθέτουν μία ιδανική συνθήκη που βιώνεται, πλέον, από ελάχιστους, ακόμα και αυτούς που γεμίζουν τα στασίδια τη Μεγάλη Εβδομάδα. Η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Η Νεοελληνική κοινωνία δεν προσεγγίζει το Πάσχα ως υπερβατική εμπειρία αλλά ως προσωρινή φυγή από την καθημερινότητα. Προσμετράται στον ετήσιο αριθμό αδειών, όπως τα Χριστούγεννα, ο Δεκαπενταύγουστος, η 28η Οκτωβρίου και η Πρωτομαγιά. Ο πρώτος συνειρμός προδίδει την προσέγγιση κάθε ανθρώπου απέναντι σε ένα γεγονός. Αν είχαμε ένα νοητό EEG και οπτικοποιούσαμε τον πρώτο συνειρμό του Έλληνα στη λέξη Πάσχα, θα βλέπαμε την πρώτη πέτσα από το αρνάκι ή τη δυσφορία μετά την 5ωρη κραιπάλη σε κάποιο τραπέζι.
Ο σύγχρονος Διονυσιασμός της σούβλας, είναι μεν θεμιτός αλλά χωρίς πρόλογο, χωρίς αφήγημα. Είναι ένας απλά μεγαλύτερος κενός Διονυσιασμός, σαν αυτούς που καταφεύγουμε ψυχαναγκαστικά για να ξεχάσουμε τη μιζέρια μας και τις άλλες μέρες του χρόνου. Γλέντι όμως χωρίς πρόλογο και βιώματα δεν υφίσταται, είναι μισερό.
Το σκηνικό του Νεοελληνικού Πάσχα περιλαμβάνει πολύ κίνηση στους δρόμους, αγχωμένα ψώνια, αγχωμένη λαμπάδα για το βαφτιστήρι, αγχωμένα τσουρέκια και κουλουράκια, πολλά διόδια μέχρι το κωλοχώρι της συζύγου (ή του συζύγου), ουρά στο Blue Star στον Πειραιά τη Μ. Πέμπτη, γαμωσταυρίδια για την κίνηση στον Πειραιά και τον Κηφισό κατά την επιστροφή Δευτέρα βράδυ, λίγο Πέτρο Γαϊτάνο που πέρασε η μπογιά του, σίγουρα Ιησού από τη Ναζαρέτ στον Αντέννα, Ελληνική ασπρόμαυρη ταινία Μεγάλο Σάββατο πρωί (συνήθως «οι γαμπροί της Ευτυχίας») άντε και κανένα Παπαδόπουλο τη νύχτα μετά την Ανάσταση.
Το όλο σκηνικό περιλαμβάνει, επίσης, 2 πατροπαράδοτες συνήθειες που τις «τρώμε» κάθε χρόνο αχώνευτα. Το ένα έχει να κάνει με την εμμονή των καναλιών στην τιμή του οβελία. Κάθε πρωί, καλοντυμένες ρεπόρτερ στήνονται ανάμεσα στα τσιγκέλια και μεταφέρουν την «τεχνητή» αγωνία για το αν το κιλό ανέβηκε 1,2 ευρώ. Πίσω τους να ανεβοκατεβαίνει ο μπαλτάς γκρο-πλαν στα τρυφερά κόκκαλα των αρνιών σε μία Παζολινική σκηνή από το Σαλό. Αναρωτιέμαι την αντίδραση της κοινής γνώμης στην Αγγλία η τη Γερμανία αν ρεπόρτερ του BBC ή του ZDF, ξημεροβραδιάζονταν σε αγορές στο Λονδίνο ή το Βερολίνο για να μεταφέρουν πόσα λεπτά ανέβηκε η γαλοπούλα. Η Ελληνική ανασφάλεια της πείνας σε όλο της το μεγαλείο.
Το άλλο σημείο είναι οι Πασχαλινές ευχές από συνεργάτες, αξιωματούχους, πολιτικούς, ασφαλιστές, προμηθευτές κλπ. Μας εύχονται κάθε χρόνο το Άγιο Φως (που δεν υπάρχει σύμφωνα με πρόσφατη μαρτυρία Αγιοταφίτη μοναχού) της Αναστάσεως να φωτίζει τις ψυχές και τον τόπο μας. Εύχομαι το Άγιο Φως να τους φωτίσει να μην ξαναγράψουν τόσο ανόητες και ανούσιες ευχές. Από τη Δευτέρα του Πάσχα θα έχουμε πάλι διαπλοκή, πάλι διαφθορά, φτώχεια, άφθονη ηλιθιότητα σε πολιτικούς και λαό, πολέμους, θανάτους, πολλούς θανάτους, εμφράγματα, ανακοπές, εγκεφαλικά, αυτοάνοσα, ουρολοιμώξεις, καρκίνους όλων των ειδών, αδικίες, εγκλήματα, φόνους, παιδεραστίες, βιασμούς. Αυτή θα είναι η ζωή μετά τη Δευτέρα. Όχι άλλες ευχές με Άγια Φώτα λοιπόν. Ας ξαναδιαβάσουν τους συμβολισμούς της Μεγάλης Εβδομάδας από την αρχή.
Το παραπάνω σουρεαλιστικό σκηνικό κατά τη διάρκεια του Νεοελληνικού Πάσχα, είναι παγιωμένο, εμπεδωμένο και δεδομένο όχι μόνο στη συνείδηση του μικροαστού Έλληνα αλλά και στον μηχανισμό που καθορίζει πλέον το σημαίνον και το σημαινόμενο αυτής της κοινωνίας, τα ΜΜΕ. Το κιτς και το άτοπο των παραπάνω σημείων συντονίζουν ένα ολόκληρο έθνος στην επιδερμική προσέγγιση του Πάσχα. Τον εισάγουν σε μία γραφικότητα που δε διαφέρει και πολύ από τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου. Κάθε υπερβατική εμπειρική προσέγγιση επαφίεται στην κατά κεφαλήν ΄καλλιέργεια και διάθεση κάθε ιδιώτη και όχι μιας συμπαγούς πνευματικά κοινωνίας. Κάθε ερέθισμα υπέρβασης της καθημερινότητας είναι προ πολλού μάταιο για τον μέσο Έλληνα.
Γι αυτό λοιπόν σήμερα φάτε, φάτε όσο δεν πάει άλλο. Η ενοχλητική αναμονή της Μεγάλης Τρίτης, της Μεγάλης Τετάρτης, του ταξιδιού, των εξόδων έλαβε τέλος. Φάτε πετσούλα, συκωταριά, κοκορέτσι, πατάτες, τζατζίκι. Φάτε το κεφαλάκι, να κάνει κρατς το μάγουλο, το μυαλό, τα αμελέτητα, τα μάτια, όλα. Φάτε σαν να μην υπάρχει αύριο. Φάτε ότι δεν έφαγαν οι Μεσολογγίτες κατά τη δεύτερη πολιορκία. Δώστε χαρά στους αγγειολόγους και τους στεφανιογράφους. Δώστε χαρά στο Lipitor και την Pfizer.
Στην κρυφή γοητεία της λαϊκής μπουρζουαζίας το γεύμα δεν θα διακοπεί όπως στην ταινία του Μπουνιουέλ. Σε αυτό το modus vivendi της μικροαστικής Ελλάδας δεν χωράει ανάσταση αλλά μόνο η προδοσία της ίδιας μας της φύσης.
Γιώργος Νομικός Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
