Του Θάνου Σαρρή (Το κουτί της Πανδώρας) 

Από πολύ μικρή ηλικία, ο αθλητισμός μπορεί να καθορίσει την ζωή ενός ανθρώπου. Όχι μόνο όσον αφορά στην αθλητική δραστηριότητα αυτή καθεαυτή, αλλά σε όλον τον μαγικό του κόσμο. Από τα «χαρτάκια» με ποδοσφαιριστές που συνέλλεγαν και συλλέγουν μετά μανίας τα παιδιά, μέχρι τα κόμικς, την ποδοσφαιρική λογοτεχνία, τη συλλογή από αθλητικές εμφανίσεις ή αυτόγραφα, ακόμα και το ετήσιο εισιτήριο διαρκείας. Ο Μιχάλης Παπαδάκης αγκάλιασε το ποδόσφαιρο σε όλες του τις εκφάνσεις. Ως προπονητής σε μικρές ηλικίες κηρύττει μια διαφορετική προσέγγιση, εκείνη που βάζει σε πρώτο πλάνο την ολική επιμόρφωση του παιδιού που κάνει τα πρώτα βήματα στον αθλητισμό. Δραστηριοποιείται στον χώρο του αναπτυξιακού ποδοσφαίρου εδώ και 14 χρόνια στον ΑΜΕΣ Νηρέα της Πάρου, συμμετέχει τα τελευταία οκτώ χρόνια στο Ευγένιος Gerards Soccer Camp, ενώ επί οκτώ συνεχόμενα έτη ήταν στους διοργανωτές του Πανκυκλαδικού Τουρνουά Ακαδημιών Ποδοσφαίρου.

Από την άλλη, ως αθεράπευτος ρομαντικός του ποδοσφαίρου, συλλέγει εδώ και είκοσι χρόνια «σπαράγματα», δηλαδή αποσπασμένα κομμάτια, που αφορούν τον αθλητισμό. Ατάκες, ποιήματα, φράσεις, εφημεριδογραφήματα, μικρά κείμενα, λόγια σοφών, αλλά κι αγνώστων, λογοτεχνών και ποιητών του δρόμου. Η τεράστια αυτή έρευνα οδήγησε στην έκδοση του δίτομου βιβλίου «Σπαράγματα των γηπέδων», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Sportbook. Με αφορμή την έκδοση, ο Μιχάλης Παπαδάκης μιλά στο Κουτί της Πανδώρας για την πρώτη του εκδοτική προσπάθεια (έχει στα σκαριά ένα δεύτερο βιβλίο έρευνας με άξονα έναν πολύ γνωστό αθλητικό δημοσιογράφο), για τις αξίες του αθλητισμού, αλλά και για τα παιδιά.

Είκοσι χρόνια μελετάς και συλλέγεις σπαράγματα, δηλαδή αποσπασμένα κομμάτια, που αφορούν τον αθλητισμό. Πώς ξεκίνησε η ασχολία αυτή και πώς γεννήθηκε η ιδέα να μετουσιωθεί τελικά σε βιβλίο;

Όλη αυτή η ασχολία ξεκίνησε όταν από πολύ μικρή ηλικία κάθε μεσημέρι κατέβαινα στη στάση των λεωφορείων στη Νάουσα της Πάρου, περιμένοντας να παραλάβω τις εφημερίδες που έστελνε το πρακτορείο για να τις πάω μερικά μέτρα πιο δίπλα σε ένα περίπτερο και να βοηθήσω τον περιπτερά να τις ανοίξει και να τις καταγράψει. Ο κ.Σαμαλτάνης, ο αξιαγάπητος άνθρωπος που είχε το περίπτερο, πάντα μου έδινε δύο εφημερίδες να διαβάσω με την προϋπόθεση να του τις επιστρέψω ακέραιες την επομένη, ώστε να μπορεί να τις γυρίσει πίσω. Έτσι μπήκε το σαράκι, ξεκινώντας με εφημεριδογραφήματα. Δειλά-δειλά από το 1994 άρχισα να εξελίσσομαι ως μανιώδης συλλέκτης από ατάκες, φράσεις, αποσπασμένα κομμάτια βιβλίων, εφημερίδων και άλλων πολλών. Μάζευα, έκοβα, κατέγραφα, αρχειοθετούσα, κυριολεκτικά τα πάντα και απολάμβανα την κάθε ατάκα ή φράση που έπεφτε στα χέρια μου. Όποιο βιβλίο αθλητικού περιεχομένου κυκλοφορούσε δεν υπήρχε περίπτωση να μην το αγοράσω. Αυτή τη στιγμή έχω 550 τίτλους από την ελληνική αθλητική βιβλιογραφία. Από την αρχή ονειρευόμουν να τα παραδώσω όλα αυτά κάποτε με τη μορφή ενός βιβλίου. Όσο πέρναγε ο καιρός και ο όγκος του υλικού που συγκέντρωνα αυξανόταν τόσο έβλεπα να κυκλοφορούν στην αγορά πολύ αξιόλογα βιβλία με το ίδιο θεματικό περιεχόμενο, όπως το «ΕΙΠΑΝ» του Πάσχου Μανδραβέλη, το οποίο ήταν γενικού περιεχομένου κι όχι καθαρά αθλητικό, αλλά και μετέπειτα, το 2011, «ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΤΩΝ ΓΗΠΕΔΩΝ», μια εξαιρετική δουλειά του Κώστα Πάλλη. Ένα βιβλίο που ήταν ακριβώς αυτό που είχα στο μυαλό μου από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησα.  Μόλις πήρα στα χέρια μου το συγκεκριμένο βιβλίο και διαπίστωσα ότι κάποιος άλλος πρόλαβε να εκδώσει αυτό που είχα στα σκαριά τόσο καιρό δεν σας κρύβω ότι απογοητεύτηκα πολύ. Την απογοήτευσή μου, όμως, επισκίασε η χαρά και ικανοποίηση για την πολύ καλή δουλειά που έκανε ο κ.Πάλλης. Διαβάζοντάς το είδα ότι υπήρχε χώρος για πολλά αποφθέγματα, φράσεις, κομμάτια που άνηκαν σε ένα ευρύτερο πλαίσιο και με έναν μαγικό τρόπο συνέδεαν τον πολιτισμό με τον αθλητισμό. Κι έτσι συνέχισα να συλλέγω και να κατηγοριοποιώ.

Έχουν τελικά τα γήπεδα κι οι άνθρωποί τους σοφία και διδακτικό χαρακτήρα;

Για σοφία δεν ξέρω, γιατί είναι πολύ μεγάλη λέξη ως έννοια. Αλλά διδακτικό χαρακτήρα έχουν σίγουρα. Τα γήπεδα και όλοι οι άνθρωποι γύρω από αυτά μας έχουν προσφέρει απλόχερα φράσεις και όμορφες ιστοριούλες που αν τις μελετήσουμε προσεκτικά μόνο καλύτεροι ως άνθρωποι μπορούμε να γίνουμε.
Από ποια αθλήματα και ποιους "χώρους" του αθλητισμού προέρχονται τα σπαράγματα;
Μέσα στο βιβλίο οι αναγνώστες θα συναντήσουν τα περισσότερα αθλήματα, καθώς και ανθρώπους από όλους τους χώρους του αθλητισμού κι από όλες τις ιδιότητες, αν και το άθλημα του ποδοσφαίρου κατέχει τη μερίδα του λέοντος. Επίσης, θα συναντήσουν σπαράγματα από σπουδαίους ανθρώπους εκτός αθλητισμού οι οποίοι έχουν αναφερθεί σ’ αυτόν είτε εξυμνώντας την μαγεία του, είτε δηλώνοντας την αποστροφή τους.

Τι είναι αυτό που κάνει τον αθλητισμό να γεννά λόγια που δεν ξεθωριάζουν στο χρόνο, είτε αυτά προέρχονται από ποιητές είτε από απλούς οπαδούς;

Ο αθλητισμός δεν γεννά μοναχά λόγια, αλλά και πολλές μικρές ιστορίες που δεν ξεθωριάζουν στον χρόνο. Ο αθλητισμός έχει την ιδιότητα να μας ταξιδεύει στα παιδικά μας χρόνια είτε με λόγια που ακούσαμε και μας έμειναν, είτε με παλιές ιστοριούλες που διαβάσαμε. Η γλύκα που εκπέμπει ο αθλητισμός είναι το κάτι άλλο. Γεννάει λόγια και διηγήσεις ιστοριών που πολύ εύκολα τα οικειοποιείται κάποιος και βλέπει σ’ αυτά τον εαυτό του. Τα λόγια που έχουν τη μεγαλύτερη αξία όμως, είναι εκείνα που γεννιούνται από τους απλούς οπαδούς μέσω ενός συνθήματος ή ενός πανό. Δεν θα ξεχάσω την εποχή που ο Ολυμπιακός πελαγοδρομούσε διοικητικά με πρόεδρο τον Αργύρη Σαλιαρέλη, για τον οποίο οι φίλοι της ομάδας του δεν είχαν και την καλύτερη άποψη για την ακεραιότητά του, όταν σε ένα παιχνίδι εντός έδρας ανακοινώθηκε από τα μεγάφωνα πως κάποιος φίλαθλος έχασε το πορτοφόλι του. Τότε όλο το γήπεδο με μιας έδειξε άμεσα αντανακλαστικά και άρχισε να φωνάζει «Αργύρη καριόλη δωσ' το πορτοφόλι». Άξιοι! Όπως επίσης κι ένα πανό φίλων του Απόλλωνα Αθηνών που έγραφε: «Απόλλων Θρησκεία και μπούτια γυναικεία!», αν δεν είναι αυτό το απόλυτο παράδειγμα ενός εύστροφου και σουρεαλιστικού τρόπου έκφρασης τότε ποιο είναι;
Αν έπρεπε να επιλέξεις μία μόνο φράση, η οποία σε εκφράζει απόλυτα, ποια θα ήταν αυτή;
 «Μόνο ο αθλητισμός έχει τη δύναμη και τη δυναμική ν’ αλλάξει τον κόσμο.». Νέλσον Μαντέλα!

Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση, νομίζω πως ο αναγνώστης καταλαβαίνει πολλά για το τι πραγματικά σημαίνει ο αθλητισμός, για τη σχέση του με την κοινωνία και για την δυναμική του. Ήταν στις προθέσεις σου η έκφραση αυτής ακριβώς της δυναμικής;

Η δυναμική του αθλητισμού είναι ασύλληπτη. Η μαγεία της ενασχόλησης κάποιου με τον αθλητισμό είναι ότι αυτό μπορεί να τον ακολουθεί εφ’ όρου ζωής. Δεν είναι κάτι το στιγμιαίο. Ειδικά αυτό που συμβαίνει με το ποδόσφαιρο, για το οποίο είμαι σε θέση να σας μιλήσω, είναι ότι όσοι έχουμε έρθει σε επαφή με αυτό το υπέροχο άθλημα δενόμαστε μεταξύ μας σαν ένα μεγάλο κουβάρι, το οποίο τρέχει και ξετυλίγεται ασταμάτητα χωρίς να τελειώνει ποτέ και νιώθουμε σαν να ανήκουμε σε μια τεράστια οικογένεια. Άλλωστε, το ποδόσφαιρο ήταν το μέσο για να γνωρίσω σπουδαίους ανθρώπους, να κάνω εξαιρετικές φιλίες και να ενσαρκώσω έννοιες -όπως αξιοπρέπεια, ηθική, αξίες και ιδανικά- βαθιά μέσα μου.

Θα ήθελες περισσότερα ελληνικά βιβλία που ν' αφορούν τον αθλητισμό;

Η ελληνική αθλητική βιβλιογραφία είναι αρκετά πλούσια και διαρκώς εμπλουτίζεται. Σε αυτό συντελούν νέοι συγγραφείς και εκδότες που εμφανίζονται στο προσκήνιο, κάποιοι προερχόμενοι από τον χώρο του αθλητισμού. Σίγουρα υπάρχουν αρκετοί ΄Έλληνες αθλητές που θα ήθελα να τους δω να καταγράφουν σε ένα βιβλίο βιώματα και ιστορίες τους. Αθλητές όπως ο Παναγιώτης Γιαννάκης, ο Φάνης Χριστοδούλου, ο Κώστας Κατσουράνης, ο Γιώργος Καραγκούνης, ο Περικλής Ιακωβάκης και κάποιοι άλλοι.

Είσαι ένας άνθρωπος που ασχολείσαι με το ποδόσφαιρο και την εκπαίδευση των παιδιών μέσα από την διαδικασία της προπόνησης. Πόσο σημαντικό είναι να πορεύονται με οδηγό τα κατάλληλα "σπαράγματα"; Χρησιμοποιείς φράσεις από το βιβλίο στην εκπαίδευσή τους;

Η μόνη φράση που έχω πάρει από το βιβλίο και την λέω στα παιδιά όταν συζητάμε για νίκες και ήττες είναι πως «όποιος διαβάζει, κερδίζει πάντα»! Όλοι εμείς οι προπονητές του αναπτυξιακού αθλητισμού είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ενδιαφερόμαστε για την ολική επιμόρφωση των παιδιών πέρα από το να μάθουν να τρέχουν, να πασάρουν, να σουτάρουν. Ο ρόλος μας είναι να λειτουργούμε συμπληρωματικά με το σχολείο και το σπίτι. Έχουμε μεγάλη δυνατότητα επιρροής πάνω στα παιδιά, γιατί την ώρα που είναι μαζί μας κάνουν αυτό που τους αρέσει πολύ, παίζουν! Είναι σημαντικό να μπορούμε να το χρησιμοποιούμε με καλό τρόπο όλο αυτό, δίνοντας στα παιδιά διάφορα άλλα εξωγηπεδικά θεματάκια κατά καιρούς όπως ένα βιβλίο να διαβάσουν, ένα θέμα να ζωγραφίσουν, μία εργασία να κάνουν όσον αφορά π.χ. τον εθελοντισμό και πολλές άλλες παρεμφερείς δραστηριότητες.

Είναι τα παιδιά το κλειδί για την αλλαγή στο ποδόσφαιρο; Μπορεί να αλλάξει η κατάσταση από τις γενιές που έρχονται;

Χωρίς τα παιδιά δεν υπάρχει μέλλον. Αν όμως θέλουμε πραγματικά, όλοι εμείς που εμπλεκόμαστε με τις αναπτυξιακές ηλικίες, να αλλάξει η κατάσταση στο ποδόσφαιρό μας, τότε είναι καλύτερα να προσπαθήσουμε να διορθώσουμε ο καθένας τον εαυτό του παρά να κρίνει ο ένας τον άλλον. Αν διορθώσουμε τον εαυτό μας αυτόματα διορθώνεται κι ένα πολύ μικρό κομματάκι του ποδοσφαίρου. Αν όλο και πιο πολλοί το κάνουμε αυτό, τότε και μόνο τότε, το ποδόσφαιρό μας θα αρχίσει να γίνεται πιο όμορφο και θα έρθει η αλλαγή που θέλουμε να δούμε.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα στο παιδικό ποδόσφαιρο;

Ξεκάθαρα η στάση που κρατάμε εμείς οι ενήλικες. Είτε είμαστε προπονητές, είτε γονείς, είτε «διοικητικοί». Πρέπει όλοι οι ενήλικες να καταλάβουμε πως ο ρόλος μας είναι πίσω από το παιδί για να το υποστηρίζουμε, όχι να μπαίνουμε μπροστά από το παιδί και να το επισκιάζουμε ή να καρπωνόμαστε το όποιο ταλέντο μπορεί να διαθέτει. Εμείς οι ενήλικες, λοιπόν, έχουμε καθήκον να σταθούμε πίσω από το παιδί και να το παρακολουθούμε διακριτικά παρέχοντάς του την ασφάλεια που χρειάζεται στο περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται.

Ταξίδι με τα ''ΣΠΑΡΑΓΜΑΤΑ ΤΩΝ ΓΗΠΕΔΩΝ'' του Μιχάλη Παπαδάκη